การเด็ดยอด ตัดกิ่ง และการโน้มกิ่งกุหลาบ
การแตกกิ่งก้าน และ การแตกตา การแตกของกิ่งกระโดงจะไปยับยั้งการแตกตาของกิ่งก้าน จะถูกควบคุมโดยความสมดุลระหว่างฮอร์โมนออกซิน และ ฮอร์โมนไซโทไคนิน โดยที่ออกซินจะยับยั้งการเจริญของตา ที่ซึ่งไซโทไคนินจะกระตุ้นการเจริญเติบโตของตา
การเด็ดยอดที่มีตาข้าง 2-4 ตาแตกออกมาจะไปกระตุ้นให้เกิดการยับยั้งการแตกตาโดยฮอร์โมนออกซิน เราจะพบว่าการแตกตาของกุหลาบถูกบังคับไม่ให้เกิด ส่วนฮอร์โมนไซโทไคนินจะกระตุ้นให้เกิดการสังเคราะห์ภายในก้าน อาจจะมีความหมายว่าฮอร์โมนไซโทไคนินจะมีส่วนในการควบคุมกิ่งก้านของกุหลาบ ส่วนกิ่งกระโดงแรกเริ่มของต้นอ่อนก่อนที่จะมีกิ่งก้านที่แตกออกมาจะได้รับฮอร์โมนไซโทไคนินจากราก
ฮอร์โมน Abscisic acid (ABA) จะพบในก้านด้านล่างของกิ่ง หลังจากตัดกิ่งระดับ ABA ของกุหลาบจะลดลง ระดับความสมดุลระหว่าง ฮอร์โมนที่สนันสนุนการเจริญเติบโตอย่างไซโทไคนิน และสารยับยั้งมีผลต่อการแตกกิ่งกระโดงของต้น
ส่วนใหญ่กิ่งที่แตกออกจากด้านล่างของก้านจะไม่ค่อยมีดอก และเราจะพบว่าฮอร์โมนจิบเบอเรลลิน มีผลต่อก้านนั้นน้อย แต่จะพบฮอร์โมน เอทิลีน มาก สังเกตุจากกุหลาบพันธุ์ที่มีดอกเยอะแต่ก้านน้อยจะมีอัตราส่วนของฮอร์โมนออกซินกับฮอร์โมนไซโทไคนินมากกว่าพันธุ์ที่ให้ดอกน้อย
การเด็ดยอด การเด็ดยอดนั้นสำคัญมากต่อการแตกกิ่งก้านสาขาของกุหลาบ ควรปลูกเลี้ยงกุหลาบให้ได้อย่างน้อย 3 เดือน แล้วปล่อยให้ออกดอกตามสบาย หากกุหลาบแทงช่อดอกออกมาก็ควรจะเด็ดทิ้ง อย่ารอให้ดอกโต และหากมีดอกจะเป็นดอกที่มีคุณภาพ เราสามารถเด็ดยอดของกุหลาบที่ออกดอกได้ทั้งปี
การตัดกิ่ง การตัดหนัก hard prune - เมื่อต้นมีอายุ 2-3 ปีขึ้นไปเราสามารถทำการตัดหนักได้ การตัดกิ่งมักจะทำปีละครั้ง ถึง สองครั้ง ในช่วงเริ่มต้นของฤดูการเจริญเติบโต คือต้นฤดูฝน ประมาณต้น พค. กับต้นฤดูหนาวประมาณ ตค.-พย. เรียงลำดับความสำคัญสำหรับการตัดกิ่ง
- ตัดกิ่งที่ตายก่อน ก้านดำทั้งก้าน-ตัดให้ถึงโคน ก้านที่เริ่มดำจากส่วนใดส่วนหนึ่งของก้าน-ตัดกิ่งด้านล่างของส่วนที่ดำ ถ้าตัดแล้วเห็นรอยดำด้านในของก้านก็ตัดลงไปจนกว่าจะเจอก้านขาว แล้วตัดเพิ่มลงไปอีกนิ้วนึง
- ตัดกิ่งที่เขว้ ขวางกิ่งอื่น หรือตัดกิ่งที่แทงเข้าด้านในพุ่ม
- ตัดกิ่งที่เล็กเกินไปจนไม่คิดว่าจะเติบโตให้แข็งแรงได้ โดยทั่วไปให้รักษากิ่งกระโดงเป็นหลัก ยกเว้นกุหลาบหนูที่ก้านจะเล็กอยู่แล้ว
- ตัดกิ่งที่แก่ทิ้ง หรือกิ่งที่คิดว่าไม่น่าจะโต หรือแตกตาได้อีก
- สุดท้ายก็คือการคุมทรงพุ่ม ควบคุมความสูง โดย 1.การตัดให้สั้นเล็กน้อย หรือ 1/3 ของความสูงเดิม 2.การตัดแต่งพอประมาณ หรือ ครึ่งนึงของความสูงเดิม 3.ตัดหนัก 2/3 ของความสูงเดิม ปกติไม่ค่อยนิยมเพราะอาจทำให้กุหลาบตายได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับประเภทของกุหลาบด้วยครับ
- ตัดกิ่งกุหลาบตัดดอก Hybrid Tea โดยตัดให้ความสูงกิ่งครึ่งนึง
- ตัดกิ่งกุหลาบพวง โดยตัดแต่งทรงพุ่มให้ได้สัดส่วนและมีความสูงเท่ากัน
- ตัดกิ่งกุหลาบเลี้อย ตัดเฉพาะกิ่งที่ออกดอกหลังจากที่ดอกโรยแล้ว ปล่อยกิ่งที่ยาวสุดๆเหลือไว้
- ตัดกิ่งกุหลาบหนู ถ้ารวบพุ่มขึ้นสูงได้ ให้รวบแล้วค่อยตัด
- ให้ตัดกิ่งด้านข้างจากกิ่งกระโดงออกทุกกิ่งโดยเหลือไว้อย่างน้อย 2 ตาข้าง
การโน้มกิ่ง เป็นการเพิ่มความแข็งแรงให้แก่กุหลาบที่ปักชำ จะทำก่อนที่กุหลาบจะพร้อมให้ดอก โดยจะทำการโน้มทุกกิ่งที่แตกออกมาจากกิ่งปักชำ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วกิ่งแรกๆที่เกิดขึ้นมาจะไม่มีดอกอยู่แล้วก็ทำการโน้มลงให้ก้านขนาดกับพื้นไปเลย แต่ต้องรอให้ก้านที่แตกงอกออกมาจนความยาวสูงสุดของมันแล้วจะเกิดดอกหรือไม่เกิดดอกไม่เป็นไรแล้วจึงทำการค่อยๆโน้มจนเป็นแนวขนาดกับพื้น เพราะกิ่งจะเริ่มแข็งขึ้น ระวังกิ่งอาจหักได้ โน้มดัดวันละนิดก็ได้ อย่ารีบโน้มเร็วในช่วงแรกเพราะรัศมีของกิ่งจะไม่ขยายใหญ่ ทั้งนี้การโน้มกิ่งเราทำเพื่อให้ฮอร์โมนเกิดการกระจายไปทั่วกิ่ง และเพิ่มพื้นที่รับแสงของต้นด้วย